Algemene schrijfadviezen, hoe interessant ook, kunnen soms wat abstract blijven. Daarom geef ik op deze plek concrete feedback op ingezonden verhaalfragmenten. Ik analyseer wat er goed gaat in het fragment, maar wijs ook verbeterpunten aan. Ook een tekst insturen? Hier vind je details.
Het fragment
Het volgende fragment komt uit een sciencefictionverhaal van Jelsi. De hoofdpersoon, Sorane, keert terug naar haar opleiding tot huurmoordenares na een onderbreking van een jaar. Er spelen echter plannen tegen haar. Terwijl ze geïsoleerd in een wachtruimte verblijft, wordt ze geobserveerd…
‘Ik vrees dat de coördinator valse hoop koestert, Novao. Dat meisje is zeer goed.’
‘Dat had ik ook al opgemerkt, Evin. Als ze als scherpschutter even goed is, dan slaagt ze zonder twijfel.’
‘Dat was ze voor haar vertrek, Novao. Alleen heeft ze haar wapen meer dan een jaar moeten missen. En als ze het in handen krijgt, zal ze er nog niet veel mee kunnen uithalen.’
‘Wat bedoel je?’
‘Ze gaan zodra ze uit die cel komt zo hard toetakelen dat ze haar wapen maar met moeite zal kunnen vasthouden.’
‘Ben je zeker?’
‘Ja, ze weet het nog niet, maar ze is al op weg naar haar dood. Ik heb gehoord, dat enkele actieven haar handen moeten behandelen, zodat ze die bijna niet kan gebruiken.’
‘Dan is ze….’
‘Snap je het nu, Evin. De coördinator wil haar uitschakelen. Alleen weet ik niet waarom.’
Verschrikt kijkt Evin naar het scherm en Sorane.
‘Spijtig. Ze is een mooie meid, Novao.’
‘Dat is juist. Maar niet lang meer.’
‘Dat was ze voor haar vertrek, Novao. Maar over een dag of twee zal niemand haar nog willen aankijken.’
De week is al snel voorbij en de volgende maandag staat Sorane al zeer vroeg op. Ze is die harde matras al gewoon en stapt naar de wc om zich klaar te maken voor de proef vandaag. Sorane heeft echter niet gemerkt dat de deur van haar cel open staat. Ze is nog niet aan de wc-deur als iemand achter haar binnenkomt. Hij is met een mes gewapend. Geruisloos stapt de man op Sorane toe en steekt toe in een poging om haar rechterhand aan de tafel vast te spijkeren. Alleen duikt Sorane tijdig opzij. Een tweede maal kan hij niet meer toesteken, want Sorane ontwapend hem bliksemsnel.
‘Als je iemand besluipt, probeer dan in het vervolg niet te ademen, man,’ zegt ze met een glimlach.
Maar dan krijgt ze een klap op haar schouder en wankelt tot tegen de muur.
Jelsi
Algemeen
De situatie is spannend: zonder dat Sorane het weet, worden er plannen gesmeed om haar uit te schakelen. Als huurmoordenares-in-opleiding is ze echter verre van hulpeloos… De op een na laatste zin laat een personage zien met humor en een goede dosis zelfvertrouwen. Al met al een prima uitgangspunt voor een spannend verhaal.
Het eerste deel van het fragment is grotendeels kale dialoog, waardoor ik als lezer geen beeld krijg van de situatie en de personen. Ook is het soms onduidelijk wie wat zegt. Wanneer de dialoog zou worden afgewisseld met handelingen, beschrijvingen en gedachten, wordt het gesprek zowel levendiger als makkelijker te volgen. Bovendien kun je daarmee laten zien wat deze personen van de hele situatie vinden. Ik kan uit hun gesprek niet opmaken aan wiens kant ze staan. Evin schrikt, maar verder lijken ze vooral onverschillig. Wat is hun aandeel in dit plan? Die informatie zou de scène spannender maken en de lezer meer laten meeleven.
Ook de opbouw van de dialoog kan voor mijn gevoel beter. Vanaf ‘zodra ze uit die cel komt’ is er meteen sprake van een heftige aanslag, waardoor de volgende zinnen weinig meer toevoegen. Het zou mooi kunnen zijn zijn om het geleidelijker op te bouwen, door bijvoorbeeld die eerste keer alleen te hinten naar het feit dat Sorane opgewacht zal worden en er van daaruit steeds een schepje bovenop te doen. Een alternatief is om het stukje wat in te korten.
In het tweede deel, de aanslag, valt me op dat er een alwetend perspectief wordt gebruikt: de lezer weet meer dan Sorane zelf. Of dat de juiste keuze is voor het boek, kan ik niet bepalen op basis van één fragment, maar bij dit korte stukje vraag ik me af of het niet spannender zou zijn om dichter bij Sorane te blijven.
Details
Verderop geef ik nog wat tips om zo’n actiescène spannender te maken, maar eerst terug naar de dialoog:
‘Ik vrees dat de coördinator valse hoop koestert, Novao. Dat meisje is zeer goed.’
‘Dat had ik ook al opgemerkt, Evin. Als ze als scherpschutter even goed is, dan slaagt ze zonder twijfel.’
‘Dat was ze voor haar vertrek, Novao. Alleen heeft ze haar wapen meer dan een jaar moeten missen. En als ze het in handen krijgt, zal ze er nog niet veel mee kunnen uithalen.’
De sprekers noemen elkaar continu bij naam. In het echte leven is dat lang niet zo gebruikelijk. Er zijn zeker mensen die het vaker doen dan andere, en daar kun je gebruik van maken om een personage te typeren, maar zo vaak als hier komt het onnatuurlijk over.
Twee namen, dus vermoedelijk twee sprekers. Toch lijkt het alsof de eerste en de derde regel niet door dezelfde persoon gezegd worden: eerst noemt hij het meisje ‘zeer goed’ en vervolgens zegt hij dat ze na een jaar wel niks meer zal kunnen. Dat soort verwarring maakt de dialoog moeilijk om te volgen.
‘Wat bedoel je?’
‘Ze gaan zodra ze uit die cel komt zo hard toetakelen dat ze haar wapen maar met moeite zal kunnen vasthouden.’
‘Ben je zeker?’
‘Ja, ze weet het nog niet, maar ze is al op weg naar haar dood. Ik heb gehoord, dat enkele actieven haar handen moeten behandelen, zodat ze die bijna niet kan gebruiken.’
Tussen ‘gaan’ en ‘zodra’ mist een ‘haar’.
Ik vind die ‘Ben je zeker?’ erg lauw. Het is een reactie op een schokkende mededeling, dus voor mijn gevoel moet hier al de schrik komen die later wordt genoemd. Dat hoeft niet per se in de gesproken woorden te zitten. Het personage kan geschokt opzij kijken naar de spreker, abrupt inademen, of iets dergelijks, en dan alsnog zo kalm mogelijk om bevestiging vragen. Zo’n verschil tussen wat er gezegd en gedacht wordt, maakt een scène interessant.
Willen ze Sorane doden of verminken? Het tweede wordt het vaakst genoemd, wat ‘op weg naar haar dood’ verwarrend maakt.
‘Dan is ze….’
‘Snap je het nu, Evin. De coördinator wil haar uitschakelen. Alleen weet ik niet waarom.’
Verschrikt kijkt Evin naar het scherm en Sorane.
‘Spijtig. Ze is een mooie meid, Novao.’
‘Dat is juist. Maar niet lang meer.’
‘Dat was ze voor haar vertrek, Novao. Maar over een dag of twee zal niemand haar nog willen aankijken.’
Na ‘Snap je het nu, Evin’ hoort een vraagteken. En als hij degene is die ‘Spijtig’ zegt, mag dat op dezelfde regel als de vorige zin. Door handeling en dialoog van één personage bij elkaar in een alinea te houden, help je de lezer te volgen wie wat zegt.
‘Novao’ in de laatste regel suggereert dat Evin dit zegt, tenzij er nog een derde aanwezige is. Het lijkt me echter juist iets wat Novao (die alles al weet) tegen Evin (die het voor het eerst hoort) zou zeggen…
De week is al snel voorbij en de volgende maandag staat Sorane al zeer vroeg op. Ze is die harde matras al gewoon en stapt naar de wc om zich klaar te maken voor de proef vandaag. Sorane heeft echter niet gemerkt dat de deur van haar cel open staat. Ze is nog niet aan de wc-deur als iemand achter haar binnenkomt. Hij is met een mes gewapend. Geruisloos stapt de man op Sorane toe en steekt toe in een poging om haar rechterhand aan de tafel vast te spijkeren. Alleen duikt Sorane tijdig opzij. Een tweede maal kan hij niet meer toesteken, want Sorane ontwapend hem bliksemsnel.
‘Als je iemand besluipt, probeer dan in het vervolg niet te ademen, man,’ zegt ze met een glimlach.
Maar dan krijgt ze een klap op haar schouder en wankelt tot tegen de muur.
Vanwege de wisseling in tijd, locatie en perspectief zou er een witregel voor deze alinea moeten staan.
Hoewel de gebeurtenissen spannend zijn, leest dit stukje nog als een samenvatting: de schrijver vertelt me wat er gebeurt in plaats van dat ik het zelf mag meemaken. Juist zo’n actiescène heeft er baat bij als je wat meer inzoomt. Tip: schrijf eerst voor jezelf op wat er gebeurt, zoals in deze alinea, en speel daarna die scène af in je hoofd met zo veel mogelijk details. Als je voor Soranes perspectief kiest, focus dan op wat zij zou zien, horen en voelen. Herschrijf de scène dan en gebruik die details om te laten zien wat er gebeurt. Bijvoorbeeld: ‘Het koude staal schampt haar hand als ze opzij duikt.’
De dialoogzin is erg leuk en zet mooi Soranes karakter neer. Ze is duidelijk een capabel personage. Dat maakt haar ook wat overmoedig, want ze is nog niet uit de problemen…
Jouw verhaal in deze rubriek terugzien?
Ik help je graag met gratis feedback op een verhaalfragment van ongeveer 300 woorden. Klik hier voor meer informatie over het opsturen van je tekst.