Het begint met een beeld

Personages: voor de een komen ze op een dag spontaan het verhaal in lopen, terwijl een ander ze in laagjes opbouwt tot ze gaan leven. Ik vroeg verschillende schrijvers om te vertellen hoe personages ontstaan in hun verhalen. Als eerste neemt Ninja Paap-Luijten ons mee in de manier waarop haar personages opduiken.

Op het gevaar af dat ik heel afgezaagd klink, ga ik het toch zeggen: bij mij duikelen personages eigenlijk altijd ‘zomaar ineens’ op. Soms weet ik niet eens waarom ze in het verhaal komen, maar ze zijn er en ik moet er iets mee doen. De enige overeenkomst is dat alle personages bij mij meestal in hapklare brokken worden gepresenteerd.

Plotseling staat ze daar, een lange vrouw met blond haar en diepgroene ogen. Ze draagt een gele jurk die bij haar heup kapot is gescheurd en ze mist één schoen.

Zo gaat dat dus. Ik schrijf dit, ik denk aan personages, en flop – er staat er een voor me. Ze staat op het strand, trouwens, in de avondschemering. Er hangt onweer of storm in de lucht. Dat zie ik achter haar. Maar zij staat in het laatste zonlicht. Dit is het beeld waarmee ik dit personage leer kennen. Vanaf daar werk ik verder.

Het uitwerken van een personage

Ik ga pas aantekeningen maken over een personage als ik dingen begin te vergeten en ik er dus achter kom dat ik aantekeningen nodig heb. Als ik aan een verhaal begin, begin ik bijna altijd helemaal blanco. Ik open een document en begin te typen. Soms heb ik een beeld in mijn hoofd, zoals nu van die vrouw op het strand. Dat kan een startpunt van een verhaal zijn. Gaandeweg het verhaal ontdek ik meer over het personage.

Eerst een personage bedenken, daarover dingen opschrijven en dan pas het verhaal gaan bedenken, dat doe ik zelden tot nooit. Ik struikel meestal over iemand die zichzelf mijn verhaal in werkt en zich niet meer weg laat jagen. Als ze dan toch blijven hangen, zorg ik er maar voor dat ik alles te weten kom wat ik nodig heb voor het verhaal. Waarom zou ik meer uitwerken? Voor het verhaal hoeft dat meestal niet.

Sommige personages hebben stiekem een achtergrond die ik wel weet, maar de lezer niet. Dat gebeurt bijna alleen met de belangrijkste hoofdpersonen. Ook daarbij ga ik pas aantekeningen maken als ik dat echt nodig heb.

Dwarse personages en onverwachte wendingen

Nee! Wat doet-ie nou toch! – Ja, zo heb ik weleens achter mijn laptop gezeten. Compleet verrast door een actie van een personage. Wat iemand ook uitspookt, het moet wel bij het karakter van de persoon passen. Er moet een reden voor zijn, een logica achter steken. Hoewel personages soms mijn verhaal overhoop gooien, ‘ken’ ik ze wel altijd. Ze doen niets wat niet bij ze past. En als dat wel gebeurt? Dan schrap ik ze. Dat is de macht van de schrijver. (Muhaha…)

De klank van een naam

In veel van mijn verhalen zijn namen enorm belangrijk. Toch gebeurt het bedenken van een naam bij mij hetzelfde als het bedenken van de rest van het personage: het schiet me spontaan te binnen.

Ze heet Annalies. Geen idee hoe ik dat weet, maar die vrouw op het strand heet Annalies. Als ik haar roep, glimlacht ze slechts een beetje. Ze kijkt over haar schouder achterom, naar de storm die op ons afkomt. En dan draait ze zich om.

Terwijl Annalies richting de zee loopt, kan ik vertellen dat ik namen vooral kies op hoe ik ze vind ‘klinken’. Er hangt voor mij altijd een bepaald gevoel aan dat bij een personage past. Ik schrijf meestal fantasy, waarbij ik veel vrijheid heb; namen hoeven niet historisch correct te zijn in mijn verhalen. En dat vind ik heerlijk.

Schrijven is ontdekken

Ik leer mijn personages kennen door hun verhaal op te schrijven. In hun wereld ontdek ik wie ze zijn, hoe ze zijn opgevoed, waar ze van houden, wat hun angsten zijn. Buiten de verhalen doe ik weinig met ze. Op een enkele uitzondering na dan; ik heb een personage dat soms in mijn woonkamer opduikt en er is een tuinkabouter die mijn huis onveilig maakt, maar… dat laten we maar even buiten beschouwing.

De wind trekt aan. Ze stapt de zee in. Als de golven tot aan haar heupen komen, wervelt haar jurk om haar heen. Dan duikt ze het schuimende water in.
Ik zie haar niet meer terug.