Personages: voor de een komen ze op een dag spontaan het verhaal in lopen, terwijl een ander ze in laagjes opbouwt tot ze gaan leven. Ik vroeg verschillende schrijvers om te vertellen hoe personages ontstaan in hun verhalen. Deze keer vertelt Marieke Frankema hoe ze op een intuïtieve manier haar personages analyseert.
Voor mij zijn de personages de spil van een verhaal. De reis die zij doormaken, de ontwikkeling in karakter, het vinden van hun kracht, dat is wat mij trekt.
Toch besteed ik niet eens knetterveel tijd aan het opzetten van de personages, besefte ik toen ik erover na ging denken. Ik weet bij het bedenken van het plot vaak al wat voor personage ik ergens neer wil zetten en wat diens lijn moet zijn – hoewel er ook wel personages zijn die vriendelijk bedanken voor wat ik voor ze heb bedacht en me dwingen het verhaal om hen heen te schrijven. Je zou zeggen dat de schrijver de baas is over haar verhaal en de personages, maar muiterij komt vaker voor dan je denkt – en komt het verhaal vaak nog ten goede ook.
Hulpmiddelen
Maar wat doe ik dan wel aan personage-bouw? Ik heb twee hulpmiddelen, en wellicht zullen die je verbazen. Een vriendenboekje en een naam-analyse-boekje.
Ja, echt.
Een naam is voor mij altijd fundamenteel. Een Diederik is voor mij een compleet ander persoon dan een Mees, een Karin is geen Angelique. Daar begint het bouwen van het personage al.
Vervolgens neem ik mijn vriendenboekje (dat ik speciaal heb gereserveerd voor mijn personages) en ga deze invullen. En hoe simpel het ook mag lijken om op te schrijven wat iemands lievelingskleur is, voor mij is het meer. Als ik weet waaróm mijn personage zo van geel houdt, wat er gebeurd is dat het geen blauw is of waarom hij of zij er waanzinnig diep over na moest denken, dan krijgt mijn personage inhoud. Een antwoord van een enkel woord geeft mij al bergen inzicht in met wie ik te maken heb. Omdat ik al zoveel kan met de vragen in een eenvoudig vriendenboekje, moet ik er niet aan denken uitgebreide lijsten in te vullen. Ik maak schetsen van een personage, ik ontdek belangrijke momenten uit zijn of haar leven en patronen, en dan ben ik al een heel end!
Theorieën en methodes
Daarna ga ik de naam analyseren. Dit is een beetje een spiri-wiri ding, maar ook dit helpt me enorm. Wat voor eigenschappen horen er bij een W in het begin van de naam? Hoe komt in mijn personage het sociale van de ‘e’ aan het eind naar buiten? En in welke valkuil loopt hij of zij elke keer, energetisch gezien?
Het grappige is dat ik hierbij wel selectief ben. Ik gebruik het boekje Naamuitleg voor dummy’s van Henriëtte de Boer, maar schrijf alleen op wat me bij het personage trekt. Dus twee Nellies kunnen toch verschillend zijn, omdat ik mijn intuïtie hierbij gebruik.
Alsof het personage in mijn onderbewustzijn al bestaat en ik alleen maar kennis hoef te maken.
Deze methode werkt voor mij erg goed. Wel heb ik inmiddels nog wat andere theorieën en methodes om mensen te begrijpen geleerd, waaronder het enneagram en Human Design. Wie weet dat ik die in de toekomst ook wel ga gebruiken om mijn personages meer vorm te geven, om bijvoorbeeld vast te stellen wat hun autoriteit is (komt uit Human Design en zegt je welke strategie jij het beste kunt gebruiken om beslissingen te nemen) of wat ze het eerst zullen doen wanneer ze in het nauw worden gedreven (een type 8 uit het enneagram wordt meteen dominant, bijvoorbeeld, even lekker kort door de bocht).
Onderbewustzijn
En toch, ondanks deze methodieken, blijft het ontstaan van een personage iets wat ‘gewoon’ gebeurt. Alsof het personage in mijn onderbewustzijn al bestaat en ik alleen maar kennis hoef te maken, en hoef toe te staan dat zijn of haar eigenheid bij me binnenkomt. Een leuk proces, soms een spannend proces, maar altijd iets wat me blij maakt. Weer een nieuwe vriend(in), weer een nieuwe boog om te maken en weer een nieuw leven om te beleven.
