Elke schrijver is anders en wat voor de een goed werkt, kan de ander juist blokkeren. Daarom heb ik verschillende schrijvers gevraagd om te vertellen over hun unieke schrijfproces aan de hand van het thema ‘van idee naar verhaal’. Deze week: Marleen Dolman over haar intuïtieve manier van plotten.
Toen Anna mij vroeg om iets te schrijven over hoe ik van idee tot verhaal kom, wist ik niet zeker of ik daar wel wat nuttigs over kon zeggen. Ik zet namelijk geen woord op papier totdat ik mijn verhaal helemaal heb uitgedacht. Dit uitdenken gebeurt niet volgens regels of beats die ik probeer in te vullen, dat gaat op gevoel. Hoe leg je uit hoe dat gevoel werkt?
Het begin
Met Anna’s vraag in mijn hoofd ben ik nagegaan hoe mijn huidige project tot stand is gekomen. Het begin kwam, heel cliché, van een droom, waarin ik in een wereld was waar zielen na de dood terechtkomen in afwachting van reïncarnatie. Ik werd wakker en vroeg me af of dit de basis kon zijn voor een verhaal. Ik had ongeveer een idee welke richting ik op wilde, maar ja, ik was druk bezig met een boek uitgeven en een ander manuscript uitwerken en er zitten maar zoveel uren in een dag.
Twee jaar lang speelde dit idee alleen af en toe door mijn hoofd voor een toekomstig manuscript. Maar nadat ik mijn laatste project had opgestuurd naar uitgevers, wilde ik even pauze van het verhaal dat de afgelopen vier maanden mijn volledige concentratie had. Even wat anders, iets luchtigs. En laat het concept in de wereld tussen een oud leven en een nieuw leven zich nou heel goed lenen voor iets luchtigs.
Draadjes
De eerste helft had ik redelijk uitgedacht, inclusief plottwist. Ik werk namelijk niet helemaal zonder regels. In een boek moet, vind ik, ten allen tijde een draadje lopen waardoor de lezer door wil lezen, iets wat nog niet opgelost is, iets wat de aandacht vasthoudt. Dat hoeft niet steeds hetzelfde draadje te zijn. Sterker nog, als je een draadje te lang laat doorkabbelen, wordt het verhaal saai en verlies je de interesse van de lezer. Daarom moet je regelmatig nieuwe draadjes aan je verhaal toevoegen of oude draadjes een nieuwe richting op duwen. Een plottwist is een ultiem wapen om een oud draadje een nieuwe wending te geven.
Nu moet ik zeggen dat ik graag verhalen met wat actie schrijf. In psychologische romans, literatuur of andere genres waarbij de reis zich voornamelijk in het hoofd van het personage of tussen de regels van het verhaal door afspeelt, zijn de spelregels misschien anders.
Goed, ik had dus mijn hoofddraadje, een paar leuke draadjes die meeliepen, hoewel die nog vaag waren, een plottwist die mijn hoofddraadje van richting zou laten veranderen en ik wist ook waar ik het hoofddraadje wilde laten eindigen. Nu was het zaak om van de plottwist op een interessante manier naar het einde te komen.
Samenvatten
Dat was voor mij het punt om een uitgebreide samenvatting van mijn verhaal te schrijven. Uitgebreid betekent in dit geval zo’n 2500 woorden, voor een verhaal waarvan ik vermoed dat het rond de 60k zal uitkomen. Door uit te typen wat ik al wist, werden de vage draadjes duidelijker en maakte ik ruimte in mijn hoofd om het missende stuk na de plottwist uit te denken.
Als je de spanning wil behouden, zorg je ervoor dat in de tweede helft de inzet hoger is.
Een andere regel die ik al intuïtief toepaste maar waar ik een tijdje geleden een podcast over hoorde, was dat naarmate je verhaal vordert, de ‘stakes’ omhoog moeten. In het begin van je verhaal staat er iets op het spel maar als je de spanning wil behouden, zorg je ervoor dat in de tweede helft de inzet hoger is. De gebeurtenissen worden serieuzer, ook in een luchtig verhaal. De hoofdpersoon heeft meer te verliezen. Dat zorgt voor ontwikkeling en houdt de lezer op het puntje van zijn stoel.
Tijdens het uitschrijven van het eerste deel van het verhaal en het einde begon er al wat te dagen voor de missende tweede helft. Ik liet mijn computer voor wat het was en ging verder met mijn dag. Zoals ik al verwacht had, liet het verhaal me de rest van de dag niet los en tegen de avond had ik ook het missende stuk uitgedacht en opgeschreven.
En zo, beste lezer, kom ik blijkbaar van idee tot volledige samenvatting van een verhaal: dromen, draadjes, plottwists en stakes. En dan mijn brein maar laten gaan.
