Feedback: stille invasie

Algemene schrijfadviezen, hoe interessant ook, kunnen soms wat abstract blijven. Daarom geef ik op deze plek concrete feedback op ingezonden verhaalfragmenten. Ik analyseer wat er goed gaat in het fragment, maar wijs ook verbeterpunten aan. Ook een tekst insturen? Hier vind je details.

Het fragment

Ook publicerende auteurs schrijven eerste versies waar nog van alles aan verbeterd kan worden! Onderstaand fragment komt uit een vroege versie van een novelle die bij uitgeverij De Boekenvos gepubliceerd zal gaan worden als Roze Tornado, door Mary K. Franklin. Hoofdpersoon Tanya Westgrove heeft haar nichtje geadopteerd nadat haar zus, met wie ze niet op goede voet stond, is overleden.

‘Nou, hier zijn we dan,’ zei Tanya.
Het stille meisje dat ze aan haar hand meenam het appartement in, keek als eerste naar de foto die aan de muur hing en Tanya kon wel door de grond zakken. Een foto van Roxanna en haarzelf vlak na haar afstuderen. Snel keek ze of Macy in orde was, maar ze was verbazingwekkend moeilijk in te schatten voor een kind van vier.
Niet dat Tanya zo goed was in het inschatten van mensen, maar ze had toch verwacht dat ze wat makkelijker contact kon leggen met Macy. Ze zuchtte. Waarom had ze niet gewoon wat eerder tijd gemaakt om bij Roxanna op bezoek te komen? Ze had Macy niet gezien sinds ze een baby was. Het was dat haar neus ‘Westgrove’ schreeuwde, anders had Jeugdzorg haar bijna ieder kind kunnen aansmeren. Helemaal omdat verdrietige Macy helemaal niet leek op de vrolijke, uitgelaten Macy die ze altijd op foto’s en filmpjes van Roxanna had gezien.
Het had misschien ook geholpen voor Macy, want hoewel zij haar tante ook moest kennen van foto’s en filmpjes, had ze de weerstand in het kind duidelijk gevoeld.
Nog een zucht. ‘Ik, eh… Ik zal de logeerkamer voor je in orde maken. Ga jij lekker zitten op de bank?’
Macy gaf er geen blijk van Tanya te hebben begrepen. Ze hield nog steeds haar hand vast en haar donkere ogen waren inmiddels gericht op de vloer.
Tanya wist even niet wat ze moest doen. Knuffelen? Of had het kind daar geen behoefte aan? Ze klemde haar knalroze kat in ieder geval stevig tegen zich aan – dat beest had ze sinds San Francisco niet losgelaten. Tanya zou het ding op een onbewaakt ogenblik moeten vangen en dan in de wasmachine laten verdwijnen. Ze rilde bij het idee hoeveel stof, kwijl en tranen die kat inmiddels had geabsorbeerd.

Mary K. Franklin

Algemeen

Vanaf de eerste zin tot de laatste voel je dat Tanya er helemaal niet op zit te wachten om een kind in huis te krijgen. Het mooie is dat dat nergens letterlijk beschreven staat, integendeel: Tanya is continu bezig met de vraag hoe ze het beste kan zorgen dat Macy zich welkom voelt. De manier waarop verraadt echter hulpeloosheid en tegenzin. Dat contrast zet mooi neer hoe ze zich bij de situatie voelt: ze kon dit simpelweg niet weigeren en heeft zich daarbij neergelegd, maar enthousiasme is ver te zoeken. Door dat te laten zien met gedachten en details in plaats van het te benoemen, blijft de tekst dicht bij het personage.

Misschien zelfs een beetje té dicht? Het valt me op dat we na de eerste paar zinnen eigenlijk een hele tijd in Tanya’s hoofd blijven hangen, zonder een helder beeld van de scène te krijgen. Zeker aan het begin van een hoofdstuk, zoals hier, is het belangrijk om de lezer zo snel mogelijk te helpen aarden, en die foto alleen geeft wel erg weinig houvast. Wat meer beeldende details over zowel Macy als de omgeving zouden hier helpen.

Details

Hoewel de basis goed is, zijn er een aantal plekken waar de zinnen nog verwarrend of stroef lopen.

‘Nou, hier zijn we dan,’ zei Tanya.
Het stille meisje dat ze aan haar hand meenam het appartement in, keek als eerste naar de foto die aan de muur hing en Tanya kon wel door de grond zakken. Een foto van Roxanna en haarzelf vlak na haar afstuderen. Snel keek ze of Macy in orde was, maar ze was verbazingwekkend moeilijk in te schatten voor een kind van vier.

De tweede zin wisselt een paar keer van onderwerp (Tanya neemt mee, Macy kijkt, Tanya kan wel door de grond zakken). Op zich werkt het, maar ik denk dat het net wat mooier zou zijn als in de eerste helft Macy het onderwerp blijft, bijvoorbeeld door te schrijven ‘Het stille meisje dat aan haar hand mee het appartement in liep’.

Ik zou in deze alinea wat meer van Macy willen zien, om een beter beeld te krijgen bij de scène en samen met Tanya de conclusie te kunnen trekken dat het meisje moeilijk te peilen is. Wat ziet Tanya concreet waar ze weinig uit kan opmaken? Hoe staat Macy erbij, met wat voor blik kijkt ze naar die foto?

Niet dat Tanya zo goed was in het inschatten van mensen, maar ze had toch verwacht dat ze wat makkelijker contact kon leggen met Macy. Ze zuchtte. Waarom had ze niet gewoon wat eerder tijd gemaakt om bij Roxanna op bezoek te komen? Ze had Macy niet gezien sinds ze een baby was. Het was dat haar neus ‘Westgrove’ schreeuwde, anders had Jeugdzorg haar bijna ieder kind kunnen aansmeren. Helemaal omdat verdrietige Macy helemaal niet leek op de vrolijke, uitgelaten Macy die ze altijd op foto’s en filmpjes van Roxanna had gezien.

Kijk uit met werkwoorden als zelfstandig naamwoord. Ze hebben hun tijd en plaats, maar kunnen ook je zinnen onnodig stroef maken. Ik denk dat ‘mensen inschatten’ hier mooier zou staan.

Verderop in die zin is ‘contact zou kunnen leggen’ de correcte werkwoordstijd. En nog een klein taaldingetje: ‘op bezoek te gaan’ zou natuurlijker klinken vanuit Tanya’s perspectief. ‘Op bezoek komen’ zou passen als Roxanna bij Tanya langskomt.

De laatste zin zal bij velen met neefjes, nichtjes of kleinkinderen visioenen oproepen van Facebook en familie-chatgroepen, en verwijst tegelijk naar het feit dat we zo vaak alleen de positieve kanten van andermans leven zien. Mooi detail.

Het had misschien ook geholpen voor Macy, want hoewel zij haar tante ook moest kennen van foto’s en filmpjes, had ze de weerstand in het kind duidelijk gevoeld.
Nog een zucht. ‘Ik, eh… Ik zal de logeerkamer voor je in orde maken. Ga jij lekker zitten op de bank?’

Ik moest de eerste zin een paar keer lezen. Eerst vroeg ik me af of er ‘niet geholpen’ had moeten staan, maar nu denk ik ‘zou misschien ook hebben geholpen’ (als Macy Tanya wat vaker had gezien). De zin kan dus duidelijker, misschien ook met een directere beschrijving in plaats van alleen deze verwijzing.

De ‘ze’ in het laatste deel van die zin is Tanya weer, wat op zich duidelijk wordt door ‘het kind’, maar zoals de zin is opgebouwd verwijst ‘ze’ grammaticaal gezien naar Macy.

Het is ambigu wie die zucht slaakt. Ik ga uit van Tanya omdat die vervolgens spreekt, maar zeker omdat het net om ‘de weerstand in het kind’ ging, kan het ook Macy zijn.

Macy gaf er geen blijk van Tanya te hebben begrepen. Ze hield nog steeds haar hand vast en haar donkere ogen waren inmiddels gericht op de vloer.
Tanya wist even niet wat ze moest doen. Knuffelen? Of had het kind daar geen behoefte aan? Ze klemde haar knalroze kat in ieder geval stevig tegen zich aan – dat beest had ze sinds San Francisco niet losgelaten. Tanya zou het ding op een onbewaakt ogenblik moeten vangen en dan in de wasmachine laten verdwijnen. Ze rilde bij het idee hoeveel stof, kwijl en tranen die kat inmiddels had geabsorbeerd.

Die eerste zin leest erg stroef. Ik zou daar even naar alternatieven zoeken, bijvoorbeeld ‘liet niet merken of ze Tanya had begrepen’.

Dat Tanya niet goed weet wat ze moet doen, blijkt al uit de hele tekst; het is eigenlijk zonde om dat hier zo letterlijk te benoemen. Als je de alinea bijvoorbeeld begint met ‘Moest Tanya haar knuffelen?’, kan dat eerste zinnetje gewoon weg.

Ik heb wel medelijden met Macy. Wil Tanya nu haar enige troost en houvast afpakken, en naar onbekend wasmiddel ruikend teruggeven? Laat dat kind alsjeblieft haar vol gekwijlde kat houden. Prachtige manier om te laten zien wat voor iemand Tanya is, zowel dat ze zich geen raad weet met kinderen als dat ze niet van viezigheid houdt.