Laatst kreeg ik van een schrijver de vraag: ‘Je zegt dat je geen tekstredactie doet, maar wat zijn al die verbeteringen en opmerkingen in mijn tekst dan?’ Zijn verwarring was terecht, en zette me aan het denken over wat in mijn ogen nou precies het verschil is tussen een schrijfcoach en een redacteur.
Overlap en verschil
Op het eerste gezicht lijkt het niet zo ingewikkeld: een schrijfcoach coacht je tijdens het schrijven van je boek, en een redacteur redigeert je tekst als je klaar bent. In de praktijk blijkt de overlap echter groot. Een schrijfcoach kan ook verbetertips bij je tekst geven, en een redacteur kan (zeker als je een vaste redacteur hebt bij een uitgeverij) in een eerder stadium al meedenken over je manuscript. Bovendien heeft elke aanbieder van tekstdiensten een eigen aanbod en aanpak. Sommigen doen alles van coaching tot (eind)redactie; anderen specialiseren zich bijvoorbeeld in hulp bij het schrijfproces. Allemaal nemen ze hun eigen unieke insteek en vaardigheden mee in hun werk.
Het is dan ook lastig om een duidelijke scheidslijn te trekken tussen redactie en schrijfcoaching. Het verschil zit naar mijn idee minder in de concrete dienst en meer in de onderliggende intentie: een redacteur richt zich op het verbeteren van de tekst; een schrijfcoach op de groei van de schrijver.
Een ander stadium
Over het algemeen schakel je een redacteur in op het moment dat je verhaal af is en je het wil gaan publiceren. Dat kan gaan via de uitgeverij of het tijdschrift waar je verhaal geaccepteerd is, maar je kunt ook zelf met een freelance redacteur in zee gaan, bijvoorbeeld als je je boek zelf wil uitgeven. Meestal zal de tekst meerdere keren heen en weer gaan tussen schrijver en redacteur, tot beide er tevreden over zijn. Vaak krijg je zelfs met meerdere redacteuren te maken: een die naar de grote lijnen kijkt, en een andere die vervolgens met frisse blik de laatste foutjes kan opsporen. Het doel van dit proces is een tekst die je met een gerust hart de wereld in kan sturen, in het vertrouwen dat het verhaal zo overkomt als je het bedoeld hebt en dat lezers niet zullen struikelen over taalfoutjes of onlogische wendingen.
Bij een schrijfcoach kom je meestal in een eerder stadium terecht. Misschien is je manuscript wel af, maar twijfel je of het al goed genoeg is om uit te geven en zoek je hulp om er nog eens grondig doorheen te gaan. Of misschien loop je al eerder vast: het lukt niet om bij het einde te komen, je worstelt nog met bepaalde schrijftechnieken, of je hebt stapels ideeën en scènes maar weet niet goed hoe je daar een goedlopend verhaal van kunt maken. Bij een samenwerking met een schrijfcoach is het doel om dergelijke blokkades te overwinnen, je schrijfvaardigheid en schrijfproces te verbeteren, en zo een nieuwe stap te kunnen zetten in je ontwikkeling als schrijver.
Bij een schrijfcoach is het doel om een nieuwe stap te zetten in je ontwikkeling als schrijver.
Feedback om van te leren
Die verschillende doelen zorgen ook voor een andere insteek bij het geven van feedback op een tekst. Omdat een redacteur toewerkt naar een publicabele tekst, zal die elke fout of onhandige formulering willen aanstrepen en wanneer mogelijk ook al direct een verbetering suggereren. Een schrijfcoach daarentegen zal een terugkerend probleem misschien alleen de eerste paar keer aanwijzen, met uitleg over waarom het zo niet werkt en wat mogelijke oplossingen zijn, zodat de schrijver het in de toekomst zelf kan leren herkennen en verbeteren.
Als je nog niet zo lang schrijft, kan een schrijfcoach je ontmoeten waar je bent en de nadruk leggen op die verbeterpunten waarin je op dit moment de grootste stappen in kan zetten. Zo kom je een stukje dichter bij dat boek of verhaal waar lezers verliefd op kunnen worden – of dat nou het verhaal is waar je met de schrijfcoach aan gewerkt hebt, of een volgende waarin je de geleerde lessen meteen hebt kunnen toepassen.
